Mag ik mijn favoriete kunstwerk gebruiken voor de promotie van mijn bedrijf?

Stel u koopt een schilderij in een galerie. U bent erg trots op uw nieuwe aanwinst en het schilderij krijgt dan ook een prominente plek op uw kantoor. In uw enthousiasme besluit u de afbeelding van het schilderij te gebruiken als herkenbaar beeld in al uw nieuwsbrieven. Ook gebruikt u een afbeelding van het werk op de website van uw bedrijf. Op een goed moment krijgt u echter een boze brief van de kunstenaar. Die stelt dat u inbreuk maakt op zijn rechten en dat uw promotie van zijn schilderij direct moet stoppen. U bent verbaasd over de brief. U bent bij aanschaf toch immers eigenaar geworden van het schilderij?

Er bestaat vaak onduidelijkheid over wat nu wel en niet mag met een kunstwerk in eigendom. Omdat u eigenaar bent, gaat u er wellicht vanuit dat u ermee mag doen en laten wat u wilt. Dit is echter maar ten dele waar. Het is goed te beseffen dat er bij kunst altijd onderscheid moet worden gemaakt tussen het ‘stoffelijke’ en het ‘niet stoffelijke’ deel van het kunstwerk.

Het eigendomsrecht is het recht dat berust op het werk zelf en heeft betrekking op het ‘stoffelijke deel’ van het kunstwerk waarover u feitelijk eigendom kunt uitoefenen. Zo wordt u bijvoorbeeld eigenaar van het doek, de verf of het marmer, maar niet van de afbeelding of de compositie.
Het auteursrecht heeft betrekking op het ‘niet stoffelijke’ deel van het kunstwerk; de creatie, en valt eenvoudig gesteld als volgt uiteen. Het recht ontstaat bij vervaardiging van een ‘creatief’ werk waarbij uitsluitend aan de maker van dit werk de ‘exploitatierechten’ en de ‘persoonlijkheidsrechten’ berustend op dit werk toekomen. Dit recht ontstaat bij creatie zonder dat enige nadere handeling vereist is. Hier hoeft de kunstenaar dus niets voor te doen, anders dan het kunstwerk te creëren.

De rechten berustend op het niet stoffelijke deel, de creatie, blijven in beginsel altijd bij de kunstenaar (tenzij deze zijn overgedragen). Slechts het eigendomsrecht berustend op het stoffelijke deel van het werk komt toe aan de koper van dat werk. Met name als een kunstwerk zonder toestemming van de kunstenaar commercieel gebruikt wordt, roept dit vaak weerstand van de kunstenaar op. Zorg er dus voor dat wanneer u de door u aangekochte kunst commercieel voor uw bedrijf wilt gebruiken,  u eerst toestemming heeft van de kunstenaar.

13 juni 2013